In een wereld waar technologie steeds dominanter wordt, hebben grote bedrijven de controle over onze persoonlijke gegevens. Neem bijvoorbeeld Reddit, dat in 2024 een deal ter waarde van $60 miljoen sloot met Google om gebruikersdata te verkopen voor het trainen van AI-modellen. Wat veel mensen niet beseffen, is dat hun gegevens de belangrijkste grondstof vormen voor deze zogenaamde slimme systemen. Maar wat als mensen de controle over hun eigen gegevens konden terugkrijgen?
Dit is precies wat het platform Vana beoogt. Oorspronkelijk bedacht als een project aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT), heeft Vana nu meer dan een miljoen gebruikers die actief hun gegevens bijdragen aan een gedecentraliseerd netwerk. Dit netwerk biedt een scala aan nieuwe mogelijkheden voor zowel de gebruikers als de AI-ontwikkelaars.
Een gedecentraliseerd systeem van data-eigendom
Vana stelt gebruikers in staat om niet alleen hun data te beheren, maar ook om eigenaren te worden van de AI-modellen die met hun data zijn getraind. Dit betekent dat als gebruikers akkoord gaan om hun gegevens te delen voor modeltraining, ze een proportionele eigendom krijgen in deze modellen. Anna Kazlauskas, medeoprichtster van Vana, legt het zo uit: “Dit is de manier om betere AI-systemen te creëren. Wij zorgen ervoor dat gebruikers eigenaar blijven van hun gegevens, terwijl ze toch bijdragen aan de ontwikkeling van toekomstige AI-technologieën.”
De verschuiving naar economische empowerment
Kazlauskas had als jongere plannen om econoom te worden. Haar interesse in blockchain-technologie en cryptocurrency ontstond echter tijdens haar tijd bij MIT, waar ze deel uitmaakte van de Bitcoin-club. Hierdoor kreeg ze inzicht in hoe gedistribueerde netwerken economische macht kunnen verschuiven van grote bedrijven naar individuen. Dit idee ligt ten grondslag aan het concept van Vana.
Vana maakt gebruik van een weinig bekend wettelijk kader dat het gebruikers van grote techplatformen toestaat om hun data te exporteren. Deze data kunnen vervolgens in versleutelde digitale portefeuilles worden geüpload, waardoor gebruikers de controle behouden over wie hun gegevens gebruikt en waarvoor.
Privacy en gegevensbeheer
Een belangrijk aspect van Vana is de focus op privacy. De gegevens van gebruikers worden op een manier gebruikt die identificatie onmogelijk maakt, waardoor ze veilig kunnen bijdragen aan het trainen van AI-modellen zonder dat hun persoonlijke informatie wordt blootgesteld. Dit systeem bevordert een cultuur van gezamenlijke verantwoordelijkheid en samenwerking.
AI-toepassingen en crowdsourcing
De mogelijkheden zijn enorm. Zo hebben gebruikers al gegevens uit verschillende platformen zoals Reddit en X (voorheen Twitter) bijeengebracht om een AI-model te trainen dat nieuwe Reddit-berichten kan genereren. Dit soort projecten toont niet alleen de kracht van collectieve data, maar ook hoe gebruikers samen kunnen beslissen onder welke voorwaarden hun gegevens worden gebruikt.
Daarnaast richt Vana zich op de ontwikkeling van gepersonaliseerde gezondheidsapplicaties die nauwkeurige aanbevelingen kunnen geven op basis van leeftijden, eetgewoonten en slaappatronen van gebruikers, iets wat nog nooit eerder zo eenvoudig was door de data “muurtjes” van grote techbedrijven.
Samenwerking en data DAOs
In de wereld van blockchain worden de datagroepen die gebruikers samenstellen aangeduid als data DAOs, wat staat voor Decentralized Autonomous Organizations. Dit maakt het voor gebruikers mogelijk om hun data te bundelen en mee te werken aan complexe AI-projecten die voorheen ondenkbaar waren.
Bijvoorbeeld, als gebruikers toegang geven tot hun Spotify- en fashion-gegevens, kan Vana data pools creëren die een krachtige basis vormen voor AI-modellen die niet alleen werken met een soort gegevens, maar met een combinatie van diverse datatypes. Dit zou technieken kunnen opleveren die relevante suggesties doen voor muziek, mode en meer, gebaseerd op de unieke voorkeuren van de gebruiker.
De impact van een gedecentraliseerd model op het bedrijfsleven
Voor ondernemers en kleine bedrijven biedt Vana een unieke kans. Door hun eigen gegevens effectief te beheren en te gebruiken, kunnen ze innovatieve diensten en producten ontwikkelen die beter aansluiten bij de behoeften van hun klanten. Dit is vooral voordelig voor kleine bedrijven die niet dezelfde toegang hebben tot grote hoeveelheden gegevens als grote techgiganten.
Mede-oprichter Kazlauskas ziet veel potentieel in deze samenwerking. “Als je een groot aantal mensen samenbrengt die hun data willen delen, kun je waardevolle inzichten en toepassingen ontwikkelen die zelfs de grootste bedrijven niet kunnen realiseren.”
De toekomst van AI en de kansen voor de volgende generatie
Met meer dan een miljoen gebruikers en tientallen actieve data DAOs, is Vana een voorbeeld van hoe technologie kan worden gebruikt om economische macht terug te geven aan individuen. Terwijl traditionele bedrijven worstelen met het vinden van waardevolle datasets, biedt Vana een platform waar mensen hun gegevens kunnen combineren en gebruiken om krachtige nieuwe toepassingen te creëren.
Deze beweging naar een data-georiënteerde toekomst betekent ook dat de komende generaties een grotere rol zullen spelen in het vormgeven van de technologie waar ze mee leven. Dit is cruciaal, want AI zal een steeds grotere impact hebben op onze samenleving en het is van vitaal belang dat iedereen, niet alleen de grote techbedrijven, de kans krijgt om invloed uit te oefenen.
Conclusie
Platforms zoals Vana zorgen ervoor dat mensen niet alleen consumenten zijn van technologie, maar ook actieve deelnemers. Dit is een belangrijke verschuiving in de manier waarop we naar AI en gegevensbeheer kijken. Door gebruikers de kans te geven om hun gegevens terug te winnen en deel te nemen aan de ontwikkeling van AI, kunnen we een toekomst bouwen waarin technologie niet alleen krachtiger is, maar ook eerlijker en inclusiever.
